Δρ. Ιωάννης Σ.
Χριστοδούλου
Δημοτικό Μουσείο THALASSA (Αγία Νάπα, 30 Απριλίου 2017)
Πτωχόπουλος, Πτωχοπούλου, Σοφοκλέους
Αισθάνομαι ιδιαίτερη τιμή απόψε,
επειδή, για μια τέχνη που αγαπώ ιδιαίτερα, μου δόθηκε η ευκαιρία να παραστώ με
ιδιαίτερο ρόλο σε μια πολύ σημαντική έκθεση. Οι καλλιτέχνες που εκθέτουν κάνουν
τη στιγμή πιο σημαντική, αφού πρόκειται για τον διακεκριμένο Πέτρο Πτωχόπουλο,
και δύο πολύ καλούς μαθητές του, την κόρη του Νεφέλη και τον παλαιό και αγαπητό
μου φίλο, Βαρνάβα Σοφοκλέους.
Κάθε μη μονοπρόσωπη έκθεση ζωγραφικής,
όπως η αποψινή, μπορεί να παραβληθεί με θεατρικό έργο ορισμένων προσώπων ή με
βιβλίο ορισμένων ηρώων. Αν επρόκειτο για θεατρικό έργο, και τα τρία πρόσωπα του
έργου είναι πρωταγωνιστές. Οι δύο κύριοι και η μία κυρία, έργα των οποίων
εκτίθενται εδώ από σήμερα, έχουν τον δικό τους χαρακτήρα, τη δική τους
φυσιογνωμία, τον δικό τους ιδιαίτερο ρόλο να παίξουν στο έργο που εκτυλίσσεται
στη σκηνή του πολιτισμού στην Κύπρο. Και σε βιβλίο να ήταν ήρωες, όμως, για τον
καθένα υπάρχει μια διαφορετική αφήγηση, εκείνη που αρθρώνουν οι ίδιοι στο διάβα
της ιστορίας και της δημιουργίας τους. Σήμερα, στην πραγματικότητα, βλέπουμε
εικόνες από το μέλλον τους, ακόμα κι αν κάποια έργα είναι παλαιότερα, αφού
άξιοι και πανάξιοι καλλιτέχνες, όπως αυτοί που έχουμε μπροστά μας,
δημιουργώντας δημιουργούν το μέλλον.
Η Νεφέλη και ο Βαρνάβας, ως
φερέλπιδες ζωγράφοι, συναντούν τον δάσκαλό τους, τον Πέτρο Πτωχόπουλο, ο οποίος
πολλαπλασιάζεται στα έργα τους, όχι επειδή οι δύο νέοι μιμούνται τον δάσκαλο,
αλλά επειδή κάθε μαθητής μεταφέρει τον δάσκαλό του σ’ ένα μέλλον που ο δάσκαλος
το ζει με τους μαθητές του σαν ένα διαρκές παρόν δημιουργίας. Κάτι που δεν θα
γινόταν, φυσικά, αν ο δάσκαλος δεν ήταν σπουδαίος, όπως ο Πτωχόπουλος.
Απόψε, λοιπόν, έχουμε γύρω μας τον
γνωστό, πολυβραβευμένο Πτωχόπουλο, με την επιμονή που έχει να ζωγραφίζει με
έντονα χρώματα την πραγματικότητα που δημιουργεί από νερό, Κύπρο και ευθείες
γραμμές. Γραμμές όπως ο ευθύς του χαρακτήρας, που δεν διστάζει δεκαετίες να
διεκδικεί για τον πολιτισμό και τη δική του τέχνη, τη ζωγραφική, την περίοπτη
θέση που έχουν, ούτως οι άλλως, οι πίνακές του ανά τον κόσμο. Λόγος και τέχνη,
στο πρόσωπο του Πτωχόπουλου, κάνουν ένα κράμα δυσεύρετο στην εποχή μας, που οι
ζωγράφοι απλώς ζωγραφίζουν και οι όντως διανοούμενοι εκλείπουν δραματικά για να
μιλήσουν.
Η Νεφέλη, η κόρη του, η κυρία της
καλλιτεχνικής συντροφιάς, δεν φείδεται κι αυτή των χρωμάτων. Στα έργα της, όπως
και στα έργα του πατέρα της, είναι ιδιαίτερη η σφραγίδα της αρμονίας. Με μια διαφορά:
τη μουσική που ο πατέρας της ακούει στον βυθό και αγναντεύοντας το κυπριακό
τοπίο, η Νεφέλη την ανακαλύπτει στην ίδια την πηγή της αρμονίας, τη μουσική.
Ακόμα κι αν δεν παριστάνονται μουσικά όργανα στο έργο της, όμως, η μουσική
ακούγεται εύηχη και ευκρινώς από τον καμβά της, ο οποίος διατρέχεται από τις
φιγούρες που ζωγραφίζει με τον τρόπο που ο ήχος του φλάουτου δεν μπορεί παρά να
διασχίζει τους ακουστικούς μας κοχλίες: ήρεμα και σιγαλά.
Ο Βαρνάβας, τέλος, ο περήφανος
μαθητής του Πτωχόπουλου, πρέπει, θεωρώ, να κάνει ιδιαίτερα περήφανο τον δάσκαλό
του. Όχι γιατί τον μιμείται. Για το αντίθετο ακριβώς. Πήρε από εκείνον την
αγάπη του για το χρώμα, πήρε την ακαταπόνητη υπομονή όταν ζωγραφίζει τη φύση,
πήρε τη μέθοδο, αλλά δεν πήρε τα μάτια του. Κράτησε τα δικά του μάτια, όπως
κάνει κάθε πρωτότυπος καλλιτέχνης, που σέβεται τον εαυτό του. Με τα μάτια αυτά
αναδεικνύει την ανθρώπινη φιγούρα με τον ίδιο τρόπο που το κάνει ο Πτωχόπουλος,
αφαιρετικά, αλλά με μια αξιοπρόσεκτη μινιμαλιστική διάθεση. Κατά τα άλλα,
κρατάει στο φυσικό τους μέγεθος και στη σωστή αναλογία δέντρα και οικοδομήματα,
που κοσμούν τους πίνακές του. Με τις λεπταίσθητες κινήσεις ανατόμου,
αναδεικνύει ευρήματα από το οπτικό του πεδίο μοναδικά, με τρόπο που θα
σφραγίσει, θεωρώ, την ελληνική ζωγραφική στην Κύπρο.
Εύχομαι και στους τρεις καλή συνέχεια
στην έκθεση και στο έργο τους, με την πεποίθηση ότι εγκαινιάζουν μια περίοδο
στον πολιτισμό όχι μόνο του κυπριακού καλοκαιριού του ’17 αλλά της καινούριας
εποχής για τη ζωγραφική στην Κύπρο. Σας ευχαριστώ!
